Helmingaskipta stjórnin?

Skv! Fréttum á eyjan.is stendur til að fjölga seðlabankastjórum aftur í 3. Og hugsanlega verður Már ráðinn aftur sem einn af 3 seðlabankastjórum. Einhvern vegin rýmar þetta illa við þá stefnu sem stjórnarflokkarnir hafa boðað um ráðdeild í öllum opinberum rekstri.

En hér áður var þetta þannig að Framsókn átti einn Seðlabankastjóra, Sjálfstæðisflokkur annan og svo hinir einn sem þeir skiptu á milli sín! Finnst allt í einu líklegt að það sé að koma upp aftur! Að vildarvinir eða duglegir flokksmenn fái þarna inni bæði sem verðlaun og sem aðhald stjórnvalda við bankann að hann sé ekki að hafa sjálfstæðar skoðanir á málum heldur geri það sem ríkisstjórnin vill. 

Eins fór ég að hugsa í framhaldi af þessu um viðskiptabankana stóru. Nú þegar að stjórnvöld virðast vera að breyta öllu til fyrri tíma þá er ég farinn að velta fyrir mér hvort að nú sé verið að vinna bak við  tjöldin að því að færa útvöldum t.d. bankana! Það er talað um að hugsanlegir samningar við kröfuhafa gangi út á að þeir skilji eftir eignarhluti sína í bönkunum sem eru jú hluti af krónueignum og fái þess í stað að leysa út erlendar eignir þrotabúana sem eru jú um 2000 milljarðar. Og svo á ríkið jú Landsbankann og er farið að heyrast að það eigi að selja hluta hans.  Getur verið að það sé verið að plotta aftur eins og um síðustu Aldarmót að vildarvinir fái þetta allt á silfurfati? Gæti það virkilega verið? Manni finnst einhvern veginn að smátt og smátt sé verið að koma upp þannig stöðu. Báðir flokkarnir séu að vinna að því að koma landinu aftur í eigu vildarvina sinna. Sem eru ekki endilega þeir sem voru mest áberandi síðast enda hafa mestu valdamennirnir yfirleitt passað að þeir séu ekki sérstaklega áberandi. 

Það er eitthvað gruggugt í loftinu

Vísa bara í fyrri færslu mína um þessa ræðu hans!

En bæti við öðru sem ég sá  um þessa ræðu! Hér lætur hann aftur eins og sá sem allt veit og kann. Enda hefur hann sennilega bakvið tjöldin aflað sér reynslu og þekkingar sem við vitum ekkert um. Hann skammaðist í samtökum atvinnuveganna fyrir hvað þau væru vitlaus, öllum sem voru ekki sömu skoðunar og hann og svo kemur þetta á eyjunni þar sem hann tekur Seðlabanka fyrir og skammar hann fyrir að reyna að áætla áhrif aðgerðanna sem Sigmundur Davíð ætlar að koma á í sumar. En á eyjunni segir:

Það er út af fyrir sig áhugaverð forgangsröðun að Seðlabankinn skuli leggja mikla vinnu í slíka greiningu óumbeðinn, á meðan ríkisstjórn Íslands bíður enn eftir greiningu á greiðslujöfnuði Íslands sem óskað var eftir fyrir nokkru síðan. Enn áhugaverðara er að sjá að einar helstu áhyggjur Seðlabankans snúa að því að leiðréttingin muni virkja peningamagn í umferð á næstu fjórum árum. Ekki er þó minnst á að afnámsferli Seðlabankans hefur virkjað meira en tvöfalda þá upphæð af nýju peningamagni með sama hætti án þess að Seðlabankinn hafi séð ástæðu til að fjalla um áhrif þeirra aðgerða á sama hátt.

Hér talar æðsti maður Íslands til stofnunar sem á að stjórna peningamálastefnu okkar. Og húðskammar hana fyrir að reyna að áætla áhrif aðgerða á stöðu Íslands! Að þeir skuli voga sér. Og hann bætir í:

Ég neita því ekki að það læðist að mér sú spurning hvers vegna hagfræðideild Seðlabankans eyðir að því er virðist meiri tíma og orku í ítarlega greiningu á áhrifum skuldaleiðréttingar fyrir íslensk heimili en eytt var í greiningu á áhrifum Icesave samninganna á sömu heimili.

Hann er nærri að lýsa því yfir að allir sem eru ekki sammál snilli hans og leyfa sér að kanna málin eru asnar og hljóta því að verða látnir víkja á næstu mánuðum.  Sjá fyrri færslu

Ísland er ekki til sölu

Smá ónot beint til Sigmundar Davíðs!

Góðan daginn Sigmundur Davíð!

Ég sem þjóðfélagþegn, skattgreiðandi til margra ára og Íslendingur verð að segja að mér er nóg boðið hvernig þú talar til fólks.

Nú í dag birtist á eyjunni tilvitnanir í orð þín á á Viðskiptaþingi þar segir m.a. 

Sigmundur Davíð rifjaði upp að nýverið hafi hann bent á að þótt nauðsynlegt væri að efla bæði innlenda og erlenda fjárfestingu, hefði innlend fjárfesting kosti yfir þá erlendu. Þar af leiðandi mætti ekki vanrækja innlenda fjárfestingu.

Þetta reyndist ofvaxið skilningi nokkurra netbúa og álitsgjafa sömu tegundar eða að minnsta kosti töldu þeir rétt að snúa út úr öllu saman. Það var svosem ekkert óvænt við það,

Hverskonar besservisser ert þú eiginlega orðinn. Þú sem hefur nærri enga reynslu af nokkrum hlut! Að þú skulir leyfa þér að tala eins og þú talar um t.d. háskólann þegar þú segir:

Eftir þolinmæði síðasta kjörtímabils er eins og sumir af forvígismönnum atvinnurekenda telji sig þurfa að bæta fyrir tapaðan tíma. Dæmi eru um að þeir telji best að gera það með því að skipa sér á bekk með pólitískum krossförum úr háskólasamfélaginu eða líkja eftir upphrópanaorðræðu internetsins

Og svo hvernig þú t.d. í gær talaðir um Árna Pál sem bað um að fá að vita nákvæmlega hvað var rætt við ESB um IPA styrkina í sumar:

„Ég get náttúrlega ekki verið að eltast við allar furðulegar hugdettur sem að Árni Páll til þess að vekja athygli á sér.

Þú ert bara lítill karl sem átt eftir detta beint á andlitið ef þú talar svona til okkar sem erum ekki sammála þér. Þú hefur nú engu áorkað enn! Það bíða allir spenntir eftir sumrinu þegar þú ætlar að gera alla ríka! Væri ekki betra fyrir þig að vera svona sæmilega kurteis þar til að þau mál eru komin í gegn án aukaverkana.  En svona bara almennt að vera kurteis við okkur sem erum ekki sammála þér og láta verkin sína merkin. Þú ert búin að lofa ýmsu en ég man ekki eftir neinu sem hefur verið framkvæmt á þessu fyrsta árin þínu nema aflétta sköttum á ykkur eignafólkið og útgerðamenn svo og að ráðherra þinn leyfið sölu á bjór sem var unnin úr efnum sem ekki voru ætluð til manneldis. 

 

Þú fórst í taugarnar á mér en nú þá verð ég ekki í rónni fyrr en einhver tekur við af þér. Við þurfum ekki nú svona galgopa  sem virkilega er bara í einhverjum stjórnunarleik svona svipað og barn í tölvuleik sem heldur að hann geti bara endurræst ef hann gerir mistök. 

 

Aðeins um lífeyrissjóði.

Nú þessa stundina er talað illa um lífeyrissjóði. Það er rætt um þá "fáránlegu kröfu" að þeir séu að meðaltali um 3,5% jákvæða raun ávöxtun. Það er rætt um að það sé fáránlegt að þeir séu jafnvel að skerðingar lífeyris af því að þessi ávöxtun næst ekki. Finnst stundum einsog fólk telji sig hafa greitt hundruð milljónir þarna inn og þessir sjóðir geti bæði tekið á sig minni ávöxtun og/eða hækkað greiðslur úr sjóðunum.

• Fólk gerir sér ekki grein fyrir að nú eru að þiggja ellilifeyrisgreiðslur fólk sem bæði lagði mjög lágar upphæði þarna inn í byrjun sem brunnu upp í verðbólgu frá 1970 til 80. Því lífeyrisgreiðslur hafa ekki alltaf verið 12% og fólk enn lifandi sem var búið að vinna þó nokkuð af sinni vinnuævi áður en það fór að borga í sjóðina.
• Því hefur orðið að bæta þeim ellilífeyrisþegum sem svo var fyrir komið það upp með því að greiða út til þeirra frá Tryggingarstofnun.
• Það sem er vandamálið við það er að kynslóðir sem eru að komast á ellilífeyrisaldur t.d. næstu 10 árin er svo miklu stærri en fyrri.  T.d. árgangar 1960 og 61 og ljóst að ef að þær væru ekki búnar að greiða alla sína vinnuævi í lífeyrissjóði þá yrði það ríkinu ofviða að sjá þeim fyrir framfærslu.
• Í dag greiða lífeyrissjóðir um 70 milljarða í ellilífeyrir og Tryggingarstofnun um 50 milljarða.
• Fólk eins og ég sagði hér áður heldur að það hafi borgað hundruð milljarða í lífeyrissjóði en svo er ekki. Kíkjum á þetta dæmi: Hér gegn ég út frá að fólk hafi borgað í 45 ári í sjóðinn og alltaf 12% og er ekkert að horfa í að laun voru hlutfallslega lægri á árum áður og því þær greiðslur í raun verðminni og % af launum hefur ekki alltaf verið 12%

 

 

 

 Þarna sést að ef ekki væru raunvextir yrði þetta kerfi fljótt algjörlega gjaldþrota því meðalævi okkar er jú hvað um 80 ár. Og auk þess bætast við allir öryrkjar sem hafa orðið það eftir að þeir hófu  vinnu og greiðslur í lífeyrisjóði þeir er tryggð lífeyrir út ævina eða að minnsta kosti fram að 67 ára aldri.  

Málið er að ef að lífeyrissjóðir ná ekki jákvæðri ávöxtun þá lenda alveg gríðarlegar upphæðir á okkur skattgreiðendum.  því að það sem við leggjum inn dugar ekki okkur til framfærslu ef það ávaxtar sig ekki neitt. Og þá væri sífellt stærri hluti sem þyrfti að koma í gegnumstreymi frá skattgreiðendum. Og þegar stóru árgangarnir koma inn mundum við bara ekkert ráða við þetta. En við sem erum fædd 1961 höfum þó flest greitt í lífeyrissjóð frá upphafi starfsævinar og leggjum því til dágóðan slatta sem hefur líka ávaxtað sig og því verðum við ekki eins þungur baggi á næstu kynslóðum. 

Ber Sigurði Inga ekki að segja af sér?!

Ráðherra sem tekur fram fyrir hendur heilbrigðiseftirlits sem hefur bannað vöru þar sem notað er hráefni sem ekki er ætlað til manneldis og hefur ekki leyfi til þess! Hann kemur og leyfir sölu á viðkomandi vöru gegn fyrra banni heilbrigðiseftirliti. Þar með tekur hann hagsmuni framleiðanda fram fyrir hag neytenda og hefði getað ógnað heilsu fólks. Því ef mín líffræði svíkur mig ekki er þarmainnihald leifar af einhverju sem er að verða eða orðið að saur.

Frétta af ráðherra sem hefði sagt af sér annarstaða í Evrópu hefði okkur þótt alveg ósköp eðlileg. 

Þarmainnihald í hvalbjórnum

Í ljósi frétta af ummælum Sigmundar er rétt að vísa í þessa frétt.

Af dv.is

Fjórtán milljarða frískuldamark hefði dugað

Frískuldamarkið óþarflega hátt fyrir minnstu fjármálafyrirtækin

Aðalsteinn [e-mail]

08:00 › 26. janúar 2014

Á mörkunum MP banki er minnstur viðskiptabankanna fjögurra en hann skuldar þrettán milljarða umfram frískuldamarkið.

Mynd: DV ehf / Sigtryggur Ari

Til að undanskilja lítil fjármálafyrirtæki hefði verið nóg að setja fjórtán milljarða frískuldamark vegna sérstaks skatts á fjármálafyrirtæki, sem í daglegu tali er kallaður bankaskattur. Þess í stað var samþykkt að setja frískuldamarkið í 50 milljarða króna en það veitir MP banka, minnsta viðskiptabankanum, verulegan afslátt af greiðslum sem annars hefðu verið inntar af bankanum vegna bankaskattsins.

DV kannaði skuldastöðu viðskiptabanka, sparisjóða og lánafyrirtækja sem lúta eftirliti Fjármálaeftirlitsins og reiknaði út frá heildarskuldum hvers aðila eins og þær birtast í síðasta birta ársreikningi hvað fyrirtækin hefðu borgað með og án frískuldamarksins.

Sparisjóðirnir langt frá markinu

Aðeins viðskiptabankarnir fjórir skulda umfram 50 milljarða frískuldamarkið sem skilgreint er í lögunum. Sjö sparisjóðir sem DV kannaði skulda allir miklu minna en 50 milljarða og eru því langt frá markinu. Enginn þeirra kemur til með að borga bankaskatt í ár vegna marksins. Samkvæmt yfirlitinu er það Sparisjóður Vestmannaeyja sem skuldar mest sparisjóða, með skuldir upp á 11,8 milljarða króna. Hefði frískuldamarkið ekki komið til hefði sparisjóðurinn þurft að greiða sjötíu milljónir króna í sérstakan bankaskatt, langmest allra sparisjóða.

 Svo bendi ég fólki að lesa þetta blogg. Þar sem m.a. segir 

En er Frosti Sigurjónsson svo óhefðbundinn þegar betur er að gáð? Hversu hefðbundinn er forsætisráðherrann sjálfur í þessu samhengi?
Hér segir ráðherrann að viðræður standi yfir við kröfuhafa í þrotabú íslensku bankanna. Hér segir ráðherrann hins vegar að það standi ekki til að ræða við kröfuhafana um eitt né neitt.
Hér lýsir ráðherrann því hvernig samningaviðræður við kröfuhafa eigi að skila peningum til að greiða niður húsnæðisskuldir Íslendinga. Ekkert slíkt hefur gerst, heldur stendur til að millifæra skatttekjur til tekjuhæstu heimila landsins í þessum tilgangi.
Hér segir ráðherrann að áætlun um losun gjaldeyrishaftanna verði kynnt í september 2013 og það muni ekki taka langan tíma að klára verkið. Hér segir hann hins vegar frá því að þetta muni bæði taka stuttan tíma og langan (!).
Hér segir ráðherrann frá því hvað það er einfalt að afnema verðtryggingu á lánum og framsóknarflokkurinn muni ekki taka sæti í ríkisstjórn sem ekki afnemi verðtrygginguna. Ekkert slíkt er að gerast, þvert á móti stendur til að ráðast í aðgerðir sem takmarka aðgengi almennings að lánsfé, sérstaklega þeirra tekjuminni.
Það er af nógu að taka í þessum efnum þessu til viðbótar.
Það getur verið að forsætisráðherra finnist Frosti Sigurjónsson vera óhefðbundinn þingmaður vegna ósannsögli sinnar. En það er ráðherrann líka.

Hitt væri trúverðugri samsæriskenning

-"Krónuheilkennið"

Bara benda á þessa röksemdarfærslu Hjálmars Gíslasonar tekið af www.hjalli.com

Krónuheilkennið

• Það var krónan* sem olli fáránlegu innstreymi fjármagns á bóluárunum (nú “snjóhengjan”)
• Það var krónan sem gerði íslensku bönkunum kleift að vaxa langt umfram svipaða banka annars staðar í heiminum
• Það var vegna krónunnar sem sá vöxtur olli kerfisáhættu meðal 300þús manns sem ekki höfðu sér neitt til saka unnið (annað en að vera ekki búin að sjá í gegnum krónuna)
• Það var krónan sem minnkaði kaupmátt Íslendinga í Hruninu
• Það er krónan sem þarf að plástra með gjaldeyrishöftum og draga þar með úr tækifærum Íslendinga til þátttöku í alþjóðaviðskiptum og -tækifærum
• Það er krónan sem þarf að plástra með verðtryggingu og gerir það að verkum að Íslendingum bjóðast ekki og mun ekki bjóðast sambærileg kjör til fjármögnunar húsnæðiskaupa en fólki í nágrannalöndunum.

Samt elska menn krónuna. Hvað er þetta? Eitthvað tilbrigði við Stokkhólmsheilkennið?

Og svo þetta sé nú ekki bara kvart og kvein án þess að leggja til lausnir, er best að ég vitni af hógværð í 2 árum yngri sjálfan mig:

Þetta er mikilvægasta mál íslensks samtíma. Miklu mikilvægara en flestir gera sér grein fyrir,

[...]

Að halda – og halda fram – að aðeins ein leið sé fær og skella sjálfkrafa skollaeyrum við öllum hugmyndum um annað er barnaskapur. Möguleikarnir eru fjölmargir. Viðfangsefnið er að finna þann sem hefur fæsta galla.

Það þarf að fá bestu hagfræðinga og peningamálamenn samtímans til að vega og meta þessa kosti í opnu ferli þar sem jafnframt er lögð áhersla á að útskýra stöðuna, leiðirnar og kosti og galla hverrar um sig á einfaldan og skiljanlegan hátt fyrir almenningi. Jafnframt þarf að tryggja að öllum spurningum og ábendingum sem upp koma sé svarað skýrt og skilmerkilega og þær metnar inn í leiðirnar eftir því sem við á áður en ákvörðun er tekin.

Af gjaldeyrishöftum, dægurþrasi og sandkassapólitík, 12. apríl 2012

* Krónan er hér í merkingunni íslenska krónan með því peningastjórnunakerfi sem komið var á laggirnar 2001 og hefur ekki verið breytt í neinum grundvallaratriðum að öðru leyti en að bæta við gjaldeyrishöftum.

 

Orðsending til Heimssýnar og fleiri afturhaldsafla!

Bara að benda ykkur á þetta lesefni. Og minna ykkur á að barátta ykkar fyrir sérhagsmunum Landbúnaðar og Útgerðamanna á kostanað fjöldans gæti farið að kosta almenning varanlega fátækt til frambúðar: EN endilega lesa þetta:

Ekki svo auðvelt

Jæja, þá er loksins farið að renna upp fyrir mönnum að það er ekki svo auðvelt að afnema verðtrygginguna.  Það sama á við um gjaldeyrishöftin og lágu launin.  Allt er þetta beintengt við gjaldmiðilinn – krónuna.

Krónan er versti óvinur launamannsins – hún þrífst á háum vöxtum og lágum launum.

Spurningin sem þeir lægst launuðu ættu að spyrja er hvað á að gera fyrir þann hóp sem ekki kemst í gegnum greiðslumat á 25 ára lánum og hafa neyðst til að taka 40 ára lán til þess eins að eiga von um að eignast eigið húsnæði.   Greiðslubyrði af verðtryggðu 25 ára láni er 25% hærri en af 40 ára láni.

Þúsundir heimila munu ekki ráða við greiðslubyrði af 25 ára lánum að óbreyttu, en hversu stór er þessi hópur?

Eitt er víst, þessar tillögur munu enn auka vandann á leigumarkaðinum.  Eftirspurn eftir litlum og vel staðsettum íbúðum mun rjúka upp.

Þá munu þessar tillögur auka áhuga manna á evru og ESB aðild enda óvíst að þúsundir kjósenda séu tilbúnir að gefa upp drauminn um eigið húsnæði til þess eins að halda í ónýta krónu.  (tekið að láni héðan: http://blog.pressan.is/andrigeir/2014/01/24/ekki-svo-audvelt/

Önnur gagnmerk grein eftir Sigmund Davíð frá því 15 mars á síðsta ári.

Svona i framhaldi af greininni sem ég birti hér í gær er nauðsynlegt að setja þess inn líka. Þetta var sko ekki flólkið í hans huga ( http://sigmundurdavid.is/afnam-og-leidretting-thetta-er-einfalt/)

Afnám og leiðrétting. Þetta er einfalt.

Nú er ýmislegt reynt. Allt í einu var gerð sérstök frétt um það að framsóknarmenn ætluðu ekki að afnema verðtrygginguna afturvirkt. Í fjögur ár höfum við talað um mikilvægi þess að leiðrétta verðtryggð lán. Orðið afnám vísar til einhvers sem menn hætta til framtíðar á meðan leiðrétting vísar til fortíðar. Þetta er ekki flókið en það virðast ekki vera nein takmörk fyrir því hvað reynt er að snúa út úr hlutunum. Verkefnin eru tvíþætt, annars vegar afnám verðtryggingar til framtíðar, hins vegar leiðréttingin.

 

Afnámið

Afnámið verður að framkvæma þannig að fólk með verðtryggð lán geti skipt yfir í óverðtryggð, lántakendum bjóðist stöðugir vextir, áhætta skiptist milli lánveitenda og lántaka þannig að áættunni sé skipt eðlilega. Það er eðlilegt að þeir sem taka lán til að kaupa sér íbúð njóti meiri verndar en fjárfestarnir sem lána, fram til þessa hefur því verið öfugt farið. Loks þarf lögmálið um framboð og eftirspurn að virka neytendum í hag, þ.e. ekki verði hægt að krefjast hærri vaxta en fólk getur staðið undir með því að fela raunverulegan kostnað lánanna.

Leiðréttingin

Leiðréttingin snýst um hinn svo kallaða forsendubrest, þ.e. afleiðingar hinnar ófyrirsjáanlegu verðbólgu sem kom til vegna starfshátta bankanna. Mikilvægt er að tala um leiðréttingu fremur en afturvirkt afnám af tveimur ástæðum. Í fyrsta lagi er það spurning um málnotkun. Orðið afnám vísar til framtíðar. Í öðru lagi er það grundvallaratriði í lagasetningu að lög gilda fram í tímann en ekki aftur í tímann. Það er hins vegar álitamál hvort verðtrygging neytendalána hefur yfir höfuð verið lögmæt undanfarin ár. Við höfum lagt áherslu á að þau mál og önnur mál sem varða hagsmuni heimilanna fái flýtimeðferð í dómskerfinu. Grundvallaratriðið hér er að leiðrétta það tjón sem heimilin hafa tekið á sig vegna verðtryggðra lána.

Ekki flókið

Samhliða afnáminu og leiðréttingunni þarf að bæta kjör fólks með auknum hagvexti og fleiri og betur launuðum störfum.

Þetta er ekki flókið. Það snýst í fyrsta lagi um að taka á hinum uppsafnaða vanda, skuldavandanum sem varð til vegna hrunsins, vandanum sem hefur verið vanræktur undanfarin 4 ár (leiðréttingin). Í öðru lagi snýst þetta um að koma í veg fyrir að samskonar hlutir gerist aftur, tryggja að íslensk heimili búi við eðlileg lánakjör og skipta áhættunni milli lánveitenda og lántaka (afnám verðtryggingar) og í þriðja lagi að tryggja fólki vinnu og betri tekjur svo að það hafi efni á að kaupa sér húsnæði og lifa mannsæmandi lífi á Íslandi.

Þetta er ekki flókið en það verður örugglega allt reynt til að snúa út úr því næstu vikurnar. Það er furðulegt hversu víða birtist þrá um að Framsóknarmenn hverfi frá einbeittum vilja til að koma til móts við íslensk heimili. Þeim sem vilja koma því til leiðar mun ekki verða að ósk sinni.

Gagnmerk grein Sigmundar Davíðs frá kosningadegi 27 apríl 2013

Svona í ljósi umræðu í dag um niðurstöður nefndar um afnám verðtryggingar og svo fyrri starfshópa og um leið í ljósi stefnu eða stefnuleysis núverandi stjórnvalda finnst mér rétt að birta hér orðrétta grein sem Sigmundur Davíð skrifaði á kosningadeg fyrir hvað 9 mánuðum. Svona gaman að lesa þetta og bera saman við stöðuna nú.  Tekið af http://sigmundurdavid.is/thetta-er-leidin/#more-664

 

Þetta er leiðin

Næsta ríkisstjórn þarf að ná nýta það einstaka tækifæri sem felst í uppgjöri gömlu bankanna og afnámi gjaldeyrishafta til að rétta hlut skuldsettra heimila. Sem betur fer hafa flestir fallist á að þetta sé bæði framkvæmanlegt og nauðsynlegt, enda hefur verið ljóst frá upphafi að samhliða afnámi hafta og losun snjóhengjunnar þyrftu verulegar eignir að verða eftir í landinu.Nú snýst umræðan um það hvort réttlætanlegt sé að nota hluta þessa svigrúms til að rétta hlut íslenskra heimila. Heimila sem fram að þessu hafa borið hitann og þungann af efnahagshruninu, verðtryggt.

Hópur fólks úr ólíkum áttum beitir sér nú fyrir því að stjórnmálamenn taki á snjóhengjuvandanum af festu. Hópurinn hefur sett upp vefsíðuna snjohengjan.is til að vekja athygli á mikilvægi málsins. Talsmaður hópsins hefur bent á að svigrúmið geti numið um 800 milljörðum króna. Það er a.m.k. ljóst að um leið og leifar efnahagshrunsins verða gerðar upp mun gefast tækifæri til að koma til móts við heimilin og gera aðrar ráðstafanir til að rétta stöðu íslensks samfélags.

Sanngjarnt og eðlilegt

Þessar ráðstafanir eru nauðsynlegar en þær eru líka hin eðlilega niðurstaða. Kröfurnar sem nú um ræðir höfðu verið afskrifaðar að mestu og flestir þeirra sem lánuðu bönkunum fjármagn höfðu tekið á sig tapið. Ástæðan fyrir því að verðmæti krafnanna hefur aukist á ný er sú að verið er að innheimta mikið af því sem hafði verið afskrifað. Það er gert m.a. í krafti neyðarlaganna og í skjóli gjaldeyrishafta. Það var því alltaf ljóst að þeim ávinningi yrði að skipta samhliða afnámi haftanna. Einungis þannig er hægt að aflétta höftunum og einungis þannig geta vogunarsjóðirnir innleyst þann gríðarmikla hagnað sem þeir hafa haft af því að innheimta það sem hafði verið afskrifað.

Neyðarlögin vörðu eignir. Þá spurði fáir hvaða sanngirni væri í því að ráðstafa fjármagni úr þrotabúunum til að verja eignir á meðan að þeir sem áttu ekkert, eða voru skuldsettir og áttu minna en ekkert, fengu ekki neitt. Eðlilegt framhald af neyðarlögunum var að huga að hinni hlið eigna, þ.e. skuldunum (og eignunum sem skuldirnar eyddu). Sá sem átti peninga á bankabók fékk það allt bætt. Þeir sem höfðu sett fjármagn sitt í fasteign fengu engar bætur. Það er löngu tímabært að koma til móts við það fólk sem átti eigið fé í eignum sínum, þá sem höguðu sér skynsamlega, þá sem hafa unnið baki brotnu við að standa í skilum og skorið niður í öllum öðrum útgjöldum.

Nú þegar kemur að því að gera upp þrotabúin er hægt að klára það sem hófst með neyðarlögunum. Með því er ekki verið að taka fjármagn af öðrum. Það er verið að bæta það tjón sem leiddi af bankahruninu og aðdraganda þess, rétt eins og eignir þrotabúanna voru notaðar til að bæta tjón sem annars hefði orðið á innistæðum og peningamarkaðssjóðum. Það er sanngjarnt og rökrétt.

Fyrir hverja?

Margir hafa greitt upp lán sín eða endurfjármagnað, sumur tóku ekki lán fyrr en eftir að mestu áhrifin af falli bankanna voru komin fram. Það mun því þurfa að meta hvert tilvik fyrir sig en það verður að gerast samkvæmt almennum reglum á sama hátt og þegar fólk fær bætur vegna ólögmætra gengislána. Í raun verður að nálgast þetta á sama hátt og ef forsendubresturinn (stökkbreytingin sem leiddi af hruninu) hefði reynst ólögmæt. Þá skiptir ekki máli hvenær lánið var tekið eða hvort búið er að greiða það upp.

Réttlæti gagnvart þeim sem skulda gagnast samfélaginu öllu, þar með talið lífeyrissjóðunum og ríkinu, m.a. í gegnum Íbúðalánasjóð. Ef heimilin eru of skuldsett kemst hagkerfið ekki í gang og á því tapa allir.

Þetta leysir ekki vanda allra. Margir munu þurfa sértæk úrræði, bæta þarf stöðu leigjenda til mikilla muna og fjölmargir sem hafa mátt þola óeðlilegar skerðingar, t.d. eldriborgarar og öryrkjar þurfa að fá bót sinna mála. Við munum hafa svigrúm til þess samhliða því að tekið verður á skuldavandanum og almennar aðgerðir til að leysa skuldavandann munu gera samfélagið betur í stakk búið til að skapa verðmætin sem við þurfum á að halda til að standa undir velferð fyrir alla.

Afnám verðtryggingar

Samhliða þessum aðgerðum þarf að koma á heilbrigðara fjármálakerfi þar sem lögmál markaðarins um framboð og eftirspurn fara að virka neytendum í hag. Verðtryggð lán fela raunveruelgan kostnað við lántökuna með því að fresta vaxtagreiðslum þar til á síðari hluta lánstímans. Það þýðir að lánveitendur komast upp með að innheimta hærri vexti en heimilin standa undir. Þótt vextir hækki breytast greiðslur lítið framanaf en sífellt meiri byrði færist aftar á lánstímann þar sem vextirnir liggja á vaxtavöxtum.

Það er ástæðan fyrir því að Íslendingar eru stundum sagðir borga tvær fasteignir á meðan menn borga eina í öðrum löndum. Ef raunverulegur kostnaður við lántökuna sést strax geta lánveitendur ekki lagt á hærri vexti en heimilin standa undir. Auk þess þarf að styrkja samningsstöðu þeirra og verja þau fyrir vaxtahækkunum með innleiðingu lyklalaga.

Verðtrygging launa var afnumin vegna þess að hún þótti ýta undir verðbólgu með víxlverkun launahækkanna og verðbólgu. Á sama hátt er verðtrygging neytendalána nú farin að ýta undir varðbólgu. Verðtryggingin eykur skuldir sem gerir bönkunum kleift að lána meira út og það eykur á verðbólgu. Verðtryggingin tekur líka úr sambandi helsta vopn stjórnvalda í baráttunni við verðbólgu, stýrivexti Seðlabankans. Afnám verðtryggingar af neytendalánum snýst um að koma á heilbrigðara fjármálakerfi og styrkja stöðu neytenda.

Skattar og velferð

Skattkerfið þarf að einfalda og lækka þá skatta sem skapa hvata fyrir fólk til að vinna, hvata fyrir fyrirtækin að fjölg starfsmönnum og hvata til að framleiða meiri verðmæti. Við þurfum að auka verðmætasköpun til að standa undir velferð fyrir alla. Sem betur fer hefur Ísland gríðarleg tækifæri til þess, meiri tækifæri en flest önnur lönd veraldar.

Loks þarf að forgangsraða í þágu heilbrigðisþjónustu og annarra grunnstoða velferðarkerfisins. Tryggja þarf jafnrétti til búsetu með því að bæta helbrigðisþjónustu, öryggi, fjarskipti og samgöngur um allt land. Einungis þannig getum við nýtt til fulls möguleika landsins alla til verðmætasköpunar.

Þetta er einfalt

Ef stjórnvöld taka rökréttar ákvarðanir, skapa stöðugleika og jákvæða hvata í stað neikvæðra hvata og fjárlög eru unnin með hliðsjón af heildarákvörðunum, og langtímaáhrifum munu Íslendingar fljótt upplifa mikla breytingu til batnaðar. Ísland býr yfir nægum auðlindum, framleiðslugetu og þekkingu til að allir geti notið velferðar. Til þess þarf bara skynsemi við stjórn landsins.