Maður bara spyr: Hvernig gat þetta gerst?

Er nema von að maður velti því fyrir sér hvernig að gróinn markaður eins og Wall Street þar sem viðskipti hafa verið stunduð í yfir 100 ár lætur svona koma upp.

Nú eðli máls samkvæmt eru menntaðir viðskipta- og hagfræðingar í sögulegu hámarki og þarna eru gróin fyrirtæki. Af hverju vorum menn að fara út í þessa lánapakka þar sem þeir lánuðu fólki til húsnæðiskaupa og settu svo í pakka saman við önnur öruggari lán. Hver var það sem reiknaði út að afföllin af þessum lánum yrðu minni en hagnaður af öruggari lánunum . Og hverjir voru það innan banka um allan heim sem keyptu svo þessa pakka fullvissir um að þeir gætu grætt á þessu.

Hverskonar fólk eru þessir fjárfestar með í vinnu hjá sér.

Gæti verið að svona vitleysa dreifist hraðar um þar sem að fyrirtækin eiga orðið í hvort öðru og fulltrúar þeirra sitja því í stjórnum hjá þeim mörgum?

Getur verið að þessi yfirlgengulegu  laun sem fyrirtækin greiða og bónusar hafi borist um kerfið af sömu orsökum. Getur verið þar sem þeir sem þessi ofurlaun fá eru svo í stjórnum annarra fyrirtækja og ákvarða laun þar.

Ef við veltum fyrir okkur eins og Spaugstofan gerði í kvöld: Hvar er nú hagnaður síðustu ára? Hvernig stendur á því að fyrirtæki sem skiluðu óhemju hagnaði síðustu ár eiga ekki digrari sjóði til að grípa í nú þegar árar illa?

Sama er hægt að segja um stöðuna hér á landi. Hvert fór stór hluti hagnaðarins? Er hann kannski komin í sjóði á einhverri Ermasundseyjunum eða í Karabísku eyjunum?

Og hvað var það sem ræður því að sumir aðilar t.d. hér á landi sem áttu ekkert í upphafi gátu fengið nær endalaust lánað hjá bönkunum þó að allt sem þeir eignuðust dygði ekki fyrir skuld vegna lánsins?

En það sem maður spyr aðallega er af hverju sáu allir þessir fræðingar hjá bönkum og fjármálafyrirtækjum þetta ekki fyrir löngu og bentu á þetta? Er eitthvað að grundvallarmenntun í þessum fræðum?

Fjárfestar vongóðir um björgun

Athugasemdir

[Gunnar Rögnvaldsson, 28.9.2008 kl. 00:31]

Sama er hægt að segja um stöðuna hér á landi. Hvert fór stór hluti hagnaðarins?

Frá Hagstofu Íslands: 26.9.2008

---------------------------------------------

Ráðstöfunartekjur jukust um 13% í fyrra

Ráðstöfunartekjur heimilanna eru taldar hafa aukist á síðasta ári um 13,1% frá fyrra ári. Ráðstöfunartekjur á mann jukust um 10,5% milli ára og kaupmáttur ráðstöfunartekna á mann um 5,3%. Þetta kemur fram í nýjum tölum frá Hagstofunni.

.

Heildartekjur heimila eru taldar hafa aukist um 15,4% frá árinu 2006 til 2007 og heildareigna- og tilfærsluútgjöld um 19,1%. Ráðstöfunartekjur heimilanna í heild hafa þar með aukist að meðaltali um 9,6% á ári frá árinu 1994. Að teknu tilliti til verðlagsbreytinga og aukningu mannfjölda jókst kaupmáttur á mann um tæp 80% frá árinu 1994 til 2007, eða að meðaltali um 4,6% á ári.

------------------

Kveðjur

[Magnús Helgi Björgvinsson, 28.9.2008 kl. 00:50]

En við vitum að hér á Íslandi um stöðu heimilina. Og almennings. En fyrirtæki og fjárfestar voru að hagnast í fyrra og hittifyrra um milljarða á milljarða ofan. Þeir skuldsettu öll stærstu fyrirtæki Íslands upp í topp. Þannig náðust út úr þessum fyrirtækjum ógurleg verðmæti. Samkeppni um vinnuafl lenti á þessum sömu fyrirtækjum en hvert fór allur hagnaður fjárfestana. Þeir áttu nú líka flestir stórahluti í bönkum sem lánuðu þeim til að kaupa fyrirtækin sem þeir síðan skuldsettu til að greiða lánin að einhverju leiti til baka.

Því vill ég að slóð peningana sé skoðuð. Manni skilst að þessir menn hafi mokað slatta af þeim til staða þar sem ekki verður hægt að ganga að þeim ef þeir verða gjaldþrota.

Held líka að kaupmáttur hér hafi m.t.t. verðbólgu rýrnað um um 6% á þessu ári hér. Og ekki eru líkur á að það snúist við strax hér. Og margir spá nú á næstu vikum gríðarlegum verðhækkunum. Framkæmdarstjóri Bónus kom einmitt inn á hækkunar þrýsing Birgja í fréttum í gær.

[Gunnar Rögnvaldsson, 28.9.2008 kl. 05:33]

Sæll Magnús.

A:: Hagnaður fyrirtækja fer: 1) í að greiða skatta 2) restin bætist við eiginfjárstöðu 3) og til að greiða arð til hluthafa.

---------

B::Hagnaður hluthafa (fjárfesta): þar er enginn hagnaður fyrr en búið er að selja hlutina (hlutabréfin) með hagnaði. Ef hlutur hækkar í verði (gengi hlutabréfa) og er seldur á þessu hækkaða verði þá er gróði sem fer á sömu staði og í A. Ef það er tap við sölu á hlutum þá minkar eiginfjárstaða/eignastaða fjárfesta.

---------

Ef um fasteignir er að ræða þá er enginn gróði fyrr en búið er að selja fasteignina á hærra verði en hún var keypt á. Ef hún fellur í verði og er seld á þessu lægra verði, þá myndast tap. Ef menn halda bara eigninni þá er engin breyting.

---------

Öll vandræðin í BNA núna (subprime-lán og prime-lán) eru vegna þess að engin fjármálastofnum þorir að setja verðmiða á "skuldabréfin" í eignasafni sínu af því það er varla hægt á meðan verðmyndunin er stopp því markaðurinn er frosinn fastur (verðmyndunarhjólin eru frosin) vegna lömunar og ótta. Ef allt fer vel þá mun verðmyndun komast í lag aftur og fjármálastofnanir munu geta sett verðmiða á eignasöfn sín því það er kominn kaupandi (ríkið) sem býður í eignirnar og þær velja annaðhvort að selja úr þeim á brunaútsöluverði til ríkisins, eða velja að halda þeim áfram í bókum sínum á þessu brunaútsöluverði sem ríkið bauð en sem þau höfnuðu. Þarna verður hægt að setja verðmiða á eignasöfn fjármálastofnana og koma bókhaldi þeirra í rétt horf (réttvísandi) og þá er hægt að segja við gamla og nýja fjárfesta hvers virði lánastofnunin er á hlutabréfamarkaði og hverjar horfurnar eru fyrir fyrritækið og hvort þau uppfylli þær kröfur sem gerðar eru til þeirra, og því er hægt sækja nýtt fjármagn hjá fjárfestum í kauphöllum á ný. (þetta er víst einhvernveginn svona). Traust myndast aftur. Menn fara að trúa á bókhald þeirra aftur.

---------

Summa: það hafa ekki "tapast" peningar, en það sem var keypt fyrir peningana er bara orðið verðminna. Það sem var keypt getur annaðhvort orðið verðmeira þegar markaðurinn kemst í gang aftur, eða verðlaust ef hann hrynur til grunna. Peninganir hurfu ekki, heldur hvarf það sem var keypt fyrir þá. Eins og ef keyptur er einn líter af mjólk sem varð að "engu" í maga okkar. Peningurinn er ekki horfinn því hann er hjá kaupmanninum. En mjólkin er horfin og ekki hægt að selja hana aftur á hærra verði til einhverra annarra.

---------

En afleiðurnar fyrir alla á meðan allt lék í lyndi voru => hærri laun til starfsmanna (aukinn kaupmáttur launþega) => meiri og betri atvinna og fleiri vinnustundir (meiri heimilistekjur) => auknar skattatekjur ríkisins (meiri velferð) => og meiri almennur gangur í efnahagslífi þjóðarinnar vegna meiri fjárfestinga, framkvæmda og neyslu => plús hærra gegni á gjaldmiðlinum því krónur voru eftirspurðar meira en þær eru núna => summa => hagvöxtur, aukin velmegun og velferð hjá flestum.

Þetta var mjög gróft sagt og eflaust að einhverju leyti "vitlaust" hjá mér.

Kveðja

[Gunnar Rögnvaldsson, 28.9.2008 kl. 06:43]

Held líka að kaupmáttur hér hafi m.t.t. verðbólgu rýrnað um um 6% á þessu ári hér. Og ekki eru líkur á að það snúist við strax hér. Og margir spá nú á næstu vikum gríðarlegum verðhækkunum. Framkæmdarstjóri Bónus kom einmitt inn á hækkunar þrýsing Birgja í fréttum í gær.

Já svona gerast kaupin á eyrinni. Upp og niður. Það verða alltaf holur í veginum. En verst af öllu væri þó ef þið fengjuð einnig massíft atvinnuleysi ofaní. En lægra og samkeppnishæfara gengi krónunnar miðað við útlönd mun halda hjólunum betur í gangi fyrir allt sem íslenskt er. Laun, vörur og þjónusta ykkar verða samkeppnishæfari við laun, vörur og þjónusta í útlandinu.

Þetta er einnig svipuð saga hér í Danmörku. Allur launaframgangur er étinn upp (og ekki hefur hann verið mikill) af verðhækkunum og vaxtahækkunum og fasteignir falla í verði. Bankar voru að boða hækkun útlánsvaxta hér þann 1. október um 0,5% vegna vandræða á fjármálamörkuðum => verð á peningum fer hækkandi á millibankamarkaði. Útlánsvextir á venjulegum yfirdrætti verða á bilinu 8,5% - 19,5%. Vextirnir fara eftir greiðslugetu (ríkur eða fátækur), upphæðinni (stærð áhættu) og viðskiptavild (ertu nýr eða gamall og velreyndur kúnni). Stýrivextir í Danmörku eru 4,25%. Atvinnuleysi er á leiðinni upp á flestum stöðum í ESB og eru sum ESB-lönd formlega fallin inn í kreppu nú þegar - Danmörk, Frakkland, Írland og búist er við formlegri kreppu-tilkynningu frá Þýskalandi á næstu vikum. Svo mun restin fylgja eftir því Þýskaland og Frakkland eru það stór að þau munu draga okkur öll hin niður með sér.