Ég er sammála Hagsmunasamtökunum um sumt annað ekki!

Ég get tekið undir kröfu Hagmunasamtakana um:

• Að ekki sé hægt ganga að öðru en veði fyrir skuldum.
• Og eins um afnám vertryggingar.

En um jafna áhættu lánveitenda og lántakenda veit ég ekki alveg. Hefði haldið að þar með færi engin út í að lána peninga nema á okurvöxtum og gjöldum. Því af hverju að taka áhættu á að lána almenningi þegar hægt væri að hafa lægri en tryggar ávöxtun í að kaupa ríkisskuldabréf um heiminn.

Eins þá velti ég því fyrir mér hvað margar fjölskyldur kæmust út úr vandræðum með 15 til 20% lækkun húsnæðislána þegar áætlanir ganga út á að raunvirði íbúðarhúsnæðis lækki um allt að 45 til 50% á næstu misserum. Og eins þegar vitað er að lán til íbúðakaupa eru aðeins um 60% af þeim veðskuldum sem hvíla á íbúðarhúsnæði. Og ef að kosnaður við þessar aðgerðir eru 300 milljarðar sem lenda á ríkinu, hvar fáum við þá peninga sem vantar til að hjálpa þeim sem enn verða í vandræðum þá.

Hvað með fjölskyldur sem endurfjármögnuðu skuldlitlar íbúðir og settu alla þá peninga í ávöxtun í bönkum og fjármálafyrirtækjum og hafa tapað því öllu. Þetta eru þá sannanlega ekki lán til íbúðakaupa eiga þeir að fá lækkun eins og aðrir. Hvað með visa skuldir - yfirdrætti og fleira?

Hvað með öll bílalán, fellihýsi, hjólhýsa, sumarbústaðarlán, tölvulán og fleira væri ekki verið að mismuna skuldurum ef þeir fengju ekki niðurfellingu líka.

Það er talað um að 7900 heimili hafi skuldað meira en þau áttu í íbðarhúsnæði 2007 og þessi tala verði kannski komin upp í 30 þúsund heimili í lok þessa árs. Við vitum að gengistryggðu lánin eru dágóður hluti þessa heimila. Og í raun þau sem helst hafa lent í þessu. Því önnur heimili hafa lent í verðbólgu sem hefur jú verið landlæg hér á landi þó að hún hafi náð alveg þessum hæðum sem hún náði nú þá hefur hún oft verið ansi há áður. Ég vildi fá að sjá útreikninga á því hvað 15 til 20% lækkun lána mundi hjálpa mörgum til að standa þetta af sér án frekari aðstoðar. Og eins hvað marga þarf eftir sem áður að aðstoða meira en þetta?

Síðan vill ég minna á að það er alltaf verið að tala um að allt sé gert til að hjálpa fjármagneigendum á kostnað skuldara. Vill bara minna á að fyrri fjármagneigendur eru nú búnir að missa allt. Við eigum bankana og nú er spurningin hvernig lítum á málið. Ef við lækkum skuldir og þurfum að hækka skatta á móti þá erum við að moka úr einum vasa í annan. Ef við þurfum að bæta bönkunum auknar afskriftir þá þarf að hækka skatta og þjónustugjöld en frekar en nemur þessum 170 milljörðum sem halli ríkisins stefnir í. Ef að við getum látið erlenda kröfuhafa taka tapið verður væntanlega að klára að semja við þá um verð á lánapökkum þeirra. Og þá held ég að engin vilji ræða um frekari afskriftir strax því þá erum við að segja að við ætlum að afskrifa skuldir sem fólk réði hugsanlega við að borga. Þá væru kröfuhafar vísir til þess að segja að þeir vilji sjálfir innheimta þessar skuldir eða að pakkarnir yrðu enn dýrari fyrir okkur því að kröfuhafar okkar væru vísir til að segja að þeir tækju þá þessi lán yfir og innheimtu því þeir fengju meira út úr því.

Boða til fundar á Austurvelli

Athugasemdir

[Marinó G. Njálsson, 21.5.2009 kl. 13:15]

Magnús, líkt og þú líklegast veist, hef ég setið í stjórn samtakanna frá upphafi.  Fyrst sem varamaður og síðar aðalmaður. Hagsmunasamtök heimilanna voru stofnuðu utan um hagsmuni húsnæðiseigenda, þ.e. þeirra sem tóku lán til að koma sér þaki yfir höfuðið.  Samtökin eru ákaflega vel meðvituð um aðra hagsmuni, en ákveðið var að berjast á þessum vettvangi.  Við höfum átt viðræður við Félag íslenskra bifreiðaeigenda og Neytendasamtökin, svo dæmi séu tekin, um önnur málefni, m.a. þau sem þú nefnir.  Við teljum að hluti af okkar kröfugerð muni hjálpa þessum aðilum, t.d. krafan um að það sem sett er að veð eigi að duga fyrir veðskuld, jafna ábyrgð lántakenda og lánveitenda (t.d. með því að setja þak á þá vexti sem hægt er að innheimta og þak á verðtryggingu) og að gengisbundnum lánum verði breytt í krónulán.

Samtökin hafa einnig tekið undir tillögu Talsmanns neytenda um stofnun gerðardóms.  Hugmynd TN með gerðardóminum er að skoða öll lánasöfn húsnæðisveðlána og efast ég ekki eitt augnablik um að þær niðurstöður verða fordæmisgefandi fyrir önnur lán.  Annars hef ég heyrt innan úr bankakerfinu, að menn eru farnir að skilja hugtök eins og sokkinn kostnaður og að ekki verði sætt á því að fara fram á meira en nemur fasteignamatsverði húsnæðis og jafnvel að það sé full mikil bjartsýni.  Hafi menn skilið þetta gagnvart einni tegund veðlána, þá er ekki langt í að menn skilji að þetta á við um önnur lán líka.

Inn í tölum um eignarstöðu, er eingöngu verið að miða við húsnæðislán og meira að segja ekki öll húsnæðislán.  Ekki er tekið tillit til yfirdráttarlána, námslána, bílalána eða lífeyrissjóðslána.  Talið er að heildarskuldir heimilanna hafi verið um 2.100 milljarðar um áramót.  Af þessu voru gengisbundin lán um 430 milljarðar, þar af 185 milljarðar vegna húsnæðislána.  Afgangurinn 245 milljarðar er því ekki inni í tölunni um eignarstöðu.  Efvið skoðum þessa 185 milljarða, þá hefur upphaflegur höfuðstóll þeirra lána verið eitthvað í kringum 90 milljarðar eða vel innan við 8% af heildarskuldum heimilanna.  Mér finnst því ólíklegt að gengisbundnu láni vegi eins þungt og þú heldur.

Varðandi fjármagnseigendur, þá hafa sumir þegar misst sitt.  Aðrir fengu björgunarbát frá ríkisstjórninni og blotnuðu ekki einu sinni, meðan enn aðrir fengu björgunarhring en komust með stærstan hluta eigna sinna á þurrt.  HH hafa gagnrýnt þessa mismunun sparnaðarforma.  Samtökin hafa ekki tekið afstöðu gagnvart tapi fólks á ævisparnaði sínum í hlutabréfum, en það hef ég aftur gert.  Mér finnst að sá hópur sem flokkast undir að vera almennur hlutafjáreigandi, þ.e. var ekki að kaupa hlutabréf sem fjárfestingu heldur sem sparnaðarform, eigi að fá tjón sitt að einhverju leiti bætt.  Mín rök eru að innistæður umfram EUR 20.887 hafi verið jafnmikið áhættufé og hlutabréf.

Það er mjög mikilvægt að ljúka verðmati á lánasöfnum nýju bankanna áður en gert er upp á milli gömlu og nýju bankanna.  Það er ekki síður mikilvægt, að skuldarar fái að njóta helst að fullu, en a.m.k. að eins miklu leiti og hægt er, ef lánasöfnin verða tekin á milli með einhverjum afslætti.  Verði þetta ekki gert strax mun þetta koma í bakið á nýju bönkunum síðar.  T.d. er þeirri skoðun að vaxa fiskur um hrygg, að gengisbundin lán séu ólögleg.  Ég vakti fyrst athygli á þessu í athugasemd við færslu hjá mér í febrúar.  Síðan hafa lögfræðingar verið að skoða þetta og mér skilst að sífellt fleiri séu að komast á þessa skoðun.

Mér finnst ekki skipta máli hvort fólk ráði við að greiða af skuldunum eða ekki.  Það var ekki spurt af því, þegar innistæðurnar voru varðar.  Af hverju á það vera málið núna?  Ég held raunar að gerðardómsleiðin sé skynsamlegust og réttlátust.